Koszaliński Portal Modelarski - Samobieżny zestaw przeciwlotniczy ZSU-57-2

Samobieżny zestaw przeciwlotniczy ZSU-57-2

Armia Radziecka przez cały okres II Wojny Światowej borykała się z brakiem samobieżnych przeciwlotniczych zestawów artyleryjskich, które mogłyby stanowić osłonę związków pancerno-motorowych. Dopiero opracowanie nowych armat S-60 o kalibrze 57mm stworzyło możliwość budowy takiego zestawu. W 1948 roku w biurze konstrukcyjnymNII-58 pod kierunkiem W. G. Grabina powstał prototyp armaty S-68, czyli dwie armaty S-60 tymczasowo umieszczone na przyczepie S-79A. Podczas dalszych prac dla przyszłego ZSU-57-2 podwozie zapożyczono z czołgu T-54 opracowanego w OKB-520 Fabryki Nr 183 w Niżnym Tagile. Zostało ono jednak w niewielkim stopniu odciążone w związku z tym można sobie było pozwolić na rezygnację z jednej pary kół nośnych. Tak zmodyfikowane podwozie otrzymało kryptonim Objekt 500, a pracami nad nim zajmowało się biuro konstrukcyjne Fabryki Nr 174 w Omsku. W latach 1950-53 trwały próby fabryczne nowego uzbrojenia, a w 1954 roku przeszło ono próby wojskowe i w 14 lutego 1955 roku zostało ono przyjęte do uzbrojenia jako "Zenitalnaja Samochodnaja Ustanowka ZSU-57-2".

Samobieżny zestaw przeciwlotniczy ZSU-57-2 po raz pierwszy zaprezentowano podczas defilady w Moskwie 7 listopada 1958 roku, a oficjalnie został przyjęty do uzbrojenia Armii Radzieckiej w 1955 roku, jednak pierwsze egzemplarze zaczęły trafiać do baterii przeciwlotniczych pułków pancernych dopiero od 1957 roku. W związku z szybkim rozwojem lotnictwa a także zagrożeniem bronią masowego rażenia działa ZSU-57-2 zestarzały się moralnie już w połowie lat 60, kiedy to zaczęto je zastępować zestawami ZSU-23-4. Ostatecznie ZSU-57-2 wycofano do magazynów na początku lat 70. a w latach 80. skasowano ostatnie egzemplarze.
Prawdopodobnie wyprodukowano ponad 1000 dział ZSU-57-2.

Opis konstrukcji:
ZSU-57-2 jest samobieżną zdwojoną armatą przeciwlotniczą kalibru 57mm przeznaczoną również do zwalczania celów naziemnych. Masa zdwojonej armaty S-68 wynosi 4500 kg, która jest umieszczona w lekko opancerzonej wieży otwartej od góry. Na wieżę można założyć brezentowy pokrowiec chroniący przed działaniem warunków atmosferycznych. Prócz tego załoga dysponuje bronią osobistą typu AK-47 (2 sztuki) i 26 mm pistoletem sygnałowym. W skład załogi wchodzi dowódca, kierowca-mechanik, dwu celowniczych i dwu ładowniczych. Za podwozie służy zmodernizowane podwozie od czołgu T-54. Różni się ono od standardowego czterema a nie pięcioma kołami nośnymi z każdej strony oraz lżejszym opancerzeniem. Podział na przedziały jest standardowy. Z przodu po lewej stronie pojazdu jest przedział kierowania. Kierowca dysponuje dwoma peryskopami z których jeden może być zastąpiony aktywnym noktowizorem TWN-1. W miejsce włazu kierowcy umieścić można osłonę zaopatrzoną w okno ze szkła organicznego. Z prawej strony kierowcy umieszczony jest zbiornik paliwa i akumulatory. Po środku kadłuba mieści się przedział bojowy a z tyłu napędowy z chłodzonym wodą 4-suwowym wolnossącym silnikiem wysokoprężnym W-54, w układzie V-12, przejętym z czołgu T-54.
Dużą wadą zestawu był brak radarowego kierowania ogniem. Proces celowania polega na wprowadzeniu do celownika danych dotyczących celu, to jest jego prędkości, kursu, odległości. Prędkość określano na podstawie wzrokowego rozpoznania typu samolotu, jego kurs na podstawie jego sylwetki a odległość odczytywano z dalmierza. Po odciągnięciu zamka do tyłu i załadowaniu magazynów amunicyjnych łódkami z nabojami, celowniczy utrzymując celu w siatce celownika, otwiera ogień za pomocą spustu elektrycznego lub nożnego.

Dane techniczne:

Załoga: 5
Masa bojowa(kg): 28000
Współczynnik mocy (kW/t): 13.6
Nacisk jednostkowy na grunt(kg/cm2): 0.63
Długość (mm): 8480
Szerokość(mm): 3270
Wysokość(mm): 2750
Prześwit przód/tył (mm):430
Prędkość(km/h): 50
Zapas paliwa(litry): 640
Zasięg (km): 450
Podjazd(%): 60
Przechył boczny(%): 40
Ściana pionowa(m): 0.8
Bród bez przygotowania(m): 1.4
Szerokość rowu(m): 2.7
Silnik: W 54 o zapłonie samoczynnym, w układzie V, dwanaście cylindrów, moc 382 kW (520 KM) przy 2000 obr/min
Układ napędowy: mechaniczny, pięć biegów do przodu, jeden wsteczny
Zawieszenie: wałki skrętne, osiem kół nośnych, koła napinające z przodu napędowe z tyłu, brak rolek podtrzymujących górną gałąź gąsienicy
Uzbrojenie(amunicja): dwie sprzężone armaty S 68 kalibru 57 mm (300 sztuk amunicji)

ZSU-57-2 w Polsce
Polska otrzymała 129 ZSU-57-2 w latach 1957-1961. Działa te zostały rozdysponowane do pułków pancernych, w których sformowano z nich plutony samobieżnych armat przeciwlotniczych. Na początku lat siedemdziesiątych rozpoczął się proces wycofywania ZSU-57-2 i zastępowania ich nowoczesnym wówczas zestawem ZSU-23-4.
Związek Radziecki oferował Polsce również możliwość uruchomienia produkcji licencyjnej samobieżnych armat przeciwlotniczych ZSU-57-2 ale Polska nie skorzystała z tej możliwości.
Do dnia dzisiejszego zachowało się siedem polskich ZSU-57-2: w Lubuskim Muzeum Wojskowym w Drzonowie, na poligonie Wicko Morskie, w Muzeum Wojsk Lądowych w Warszawie, w Muzeum w Suwałkach, w Muzeum Obrony Przeciwlotniczej (Centrum Szkolenia Sił Powietrznych) w Koszalinie i dwa na Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

ZSU-57-2 w modelarstwie
Ten ciekawy zestaw przeciwlotniczy początkowo nie znajdował uznania wśród firm modelarskich. W zasadzie na rynku dostępny był jedynie żywiczny produkt ARMO w skali 1:35 z elementami fototrawionymi oraz metalowymi lufami.