Autor: Ilustrator: Liczba stron: Liczba stron kolorowych: Format: Data wydania: ISBN: Numer katalogowy: Cena:

Andrzej Glass Dariusz Karnas 54 54 A4, paperback 2024-06-20 9788367227766 - 59,00

Ta książka musiała się ukazać. Nie wyobrażam sobie takiego cyklu jak „Samolot po polsku MAXI”, jednego ze sztandarowych, jakie ma w ofercie Wydawnictwo Stratus, bez kompendium wiedzy na temat jednopłatowych samolotów z wytwórni RWD. Książka ta ukazał się ostatnio, zaś jej autorem jest Andrzej Glass, niekwestionowany autorytet wśród badaczy historii lotnictwa polskiego. Nie muszę chyba dodawać, że przeczytałem ja niemal natychmiast, po jej otrzymaniu.

We wstępie czytamy między innymi, iż przełom lat dwudziestych i trzydziestych zeszłego stulecia to okres konstruowania samolotów w układzie górnopłatów, ale już połowa lat trzydziestych to okres odchodzenia od tej konwencji i zainteresowanie samolotami w układzie dolnopłata często z chowanym podwoziem i wieloma innymi nowinkami technicznymi. Każdy, kto posiada nawet ogólną wiedzę na temat historii polskiego lotnictwa wie, że akurat wytwórnia RWD doskonale wpasowała się w tą tendencję, zaś samoloty, które skonstruowano właśnie w tym okresie były konstrukcjami bardzo nowoczesnymi, czasem wyprzedzającymi epokę, niestety bardzo pechowymi z uwagi na uwarunkowania polityczne i historyczne.

Swój przegląd jednopłatowych samolotów RWD Andrzej Glass rozpoczyna od chyba najbardziej znanego i zarazem najpiękniejszego samolotu, czyli pasażerskiego RWD-11. Został on opracowany z myślą o eksploatacji w PLL LOT, jako alternatywa dla samolotu PZL.27. Osiągi obu konstrukcji nie pozostawiały wątpliwości, RWD-11 przewyższał swego konkurenta niemal pod każdym względem, jednakże do produkcji nie wszedł z uwagi na zatarg wytwórni z gen. L. Rayskim. Konstruktorzy z Doświadczalnych Warsztatów Lotniczych nie ugięli się presji generała i zgodzili się na upaństwowienie firmy. Brak Zamówienia RWD-11 doprowadził niemal do bankructwa firmy. Autor przedstawia historię samolotu w sposób bardziej szczegółowy, ilustrując ją sporą ilością zdjęć  oraz planami w podziałce 1/72. To dotyczy także innych konstrukcji omawianych w książce.

Kolejną z nich jest dwumiejscowy samolot sportowy RWD-16 „Osa”. Konstrukcja niezbyt udana, ale niezmiernie ciekawa, pod względem testowanych na niej rozwiązań, w tym niesamowitej, pochylonej do przodu osłony kabiny.

Doświadczenia uzyskane przy konstruowaniu „Osy” posłużyły do skonstruowania udanych samolotów sportowych RWD-16bis oraz RWD-21. Ten ostatni jest znany także z tego powodu, iż jeden egzemplarz zachował się do chwili obecnej i stanowi jeden z najcenniejszych eksponatów Muzeum Lotnictwa w Krakowie. Odbudowie, niestety przeprowadzonej z błędami, także poświęcono nieco uwagi w tym opracowaniu.

Kolejną jednopłatową konstrukcją jest samolot rajdowy RWD-19 przeznaczony do bicia rekordów prędkości. Samolot odznaczał się piękną, rasową sylwetką, jednak do bicia rekordu ostatecznie nie doszło.
Samolot szkolny RWD-23, to konstrukcja niezwykle udana,  o podobnych osiągach co RWD-8 przy o połowę mniejszej mocy silnika. Rozwój tej niezwykle obiecującej konstrukcji, która miała szanse być podstawowym samolotem szkolnym dla aeroklubów przerwał wybuch wojny.

Przegląd kończą wzmianki od dwóch niezwykle interesujących i ważnych dla lotnictwa wojskowego konstrukcjach, które nie wyszły niestety poza fazę projektowania. Mowa tu o wodnosamolocie torpedowo – rozpoznawczym RWD-22 oraz samolocie myśliwskim RWD-25. Z oboma tymi konstrukcjami wiązano wielkie nadziej, niestety ich rozwój przewał wybuch wojny. Z uwagi na szczupłość materiałów źródłowych, nie mamy tu planów z prawdziwego zdarzenia, a jedynie sylwetki.

Ostatnie strony książki to boczne sylwetki barwne wszystkich samolotów omówionych w książce. Zarówno sylwetki, jak i plany to dzieło Dariusza Karnasa.
Jak zaznaczyłem na wstępnie jest niezwykle ważna publikacja. Ukazuje w pełni, na jak wysokim poziomie był przemysł lotniczy międzywojennej Polski i jak zmarnowano wiele szans. Zarówno przez niekorzystny zbieg zdarzeń historycznych, jak i przez małostkowość polityków o nadętym ego. Trzeba o tym pamiętać, zwłaszcza w dzisiejszych czasach.